Âm dương đối lập
Âm dương đối lập thống nhất: Chỉ bên trong các sự vật hiện tượng trong thế giới tự nhiên luôn có hai thuộc tính trái ngược nhau, tức tồn tại hai mặt âm và dương đối lập nhau. Người xưa gọi hai thuộc tính đối lập thống nhất là “âm” và “dương”. Mâu thuẫn kiểu đối lập là mâu thuẫn cơ bản của mọi sự vật, vừa đối lập với nhau vừa thống nhất với nhau. Chỉ có kiểu thống nhất này mới có thay đổi, tạo ra vạn vật.
Âm dương tập hợp: Sự thống nhất đối lập của âm dương vừa có thống nhất tuyệt đối bên trong, vừa có thống nhất tương đối bên ngoài. Ví dụ, thống nhất đối lập bên ngoài cơ thể là nam và nữ thống nhất đối lập bên trong là mỗi người đều có đầu, chân tay,…Trong và ngoài đều do nhiều sự thống nhất đối lập tập hợp lại.
Âm dương tương hỗ: Vạn vật có âm dương, nhưng trong bản thân âm và dương đều có âm và dương, tức là trong dương có âm và trong âm có dương. Độc âm bất sinh, độc dương bất trưởng. Trong “Tố vấn – âm dương biệt luận ” có viết Tri dương giả tri âm, tri âm giả tri dương (biết dương sẽ biết âm, biết âm sẽ biết dương) cũng vì thế.
Tượng số nghĩa lí của âm dương: Tượng số nghĩa lí là chỉ trong âm dương có tồn tại tượng hình, con số, hàm nghĩa (hay ý nghĩa) và đạo lí (hay lí luận). Nhưng không nên phân chia một cách đơn giản thành bốn phần tượng - số - nghĩa -lí mà cần coi như sự thống nhất của “tứ tượng này”.
